zondag 6 januari 2008

Over internet en privacy [2]

Naar aanleiding van een enthousiast bericht van Karin Winters over het fenomeen google-docs, het persbericht van het CPB waar ik eerder over berichtte, recente onderzoeken waaruit blijkt dat het met de (internet)privacy in Nederland slecht is gesteld, "ontgooglen" een nieuw werkwoord is geworden, het feit dat 'den Haag' bij wet een groter aandeel van OSS wil bewerkstelligen, en een mailtje wat ik in mijn eigen organisatie heb verstuurd, heb ik gemeend er toch ook maar een post aan te moeten wagen: internet, privacy en google. Zonder dat ik de wijsheid in pacht heb, overigens.
Wat ik echter mis is een kritische blik als het gaat om internet en privacy, juist waar het een (school)organisatie betreft. Aan de ene kant mogen we in onze OLC's niet als een big brother meekijken, moet video-surveillance overal aangekondigd worden - moeten we onze leerlingen dan wel de kant op sturen van een grote speler (Google) die met Google, Google-docs, YouTube, Blogger, Gmail etc. etc. zonder al te veel moeite gigantische databases en uitgebreide profielen van de gebruikers tot haar beschikking heeft?
'Datamining' krijgt opeens een heel vieze smaak ...
Niet voor niets was het voor VPRO's Tegenlicht reden om een documentaire over te maken. Die overigens ook gewoon op notabene YouTube staat:



Graag verwijs ik ook naar de zeer interessante blog en discussie hierover op Frankwatching en waarvan ik hieronder een paar flinke citaten weergeef:
Google verschaft niet alleen toegang tot informatie, het slaat ook ongevraagd informatie op. Slechts weinig computergebruikers weten dat de zoekmachine van Google alle zoektermen die zij gebruiken voor jaren vastlegt, gekoppeld aan het unieke IP-nummer van hun computer en aan alle andere persoonsgegevens die Google door middel van zijn gratis e-services over hen vergaart. Nog minder gebruikers weten dat Google onlangs voor drie miljard dollar het grootste en opdringerigste internetadvertentiebedrijf DoubleClick heeft aangekocht. En helaas beseffen slechts zeer weinigen welke nieuwe mogelijkheden voor opslag en koppeling van persoonsgegevens het bedrijf langs die weg verwerft.
En
Eind vorige maand gaf Eric Schmidt, de hoogste manager van Google, op een conferentie van zijn bedrijf in Londen een mission statement af dat geharde privacywakers de haren te bergen deed rijzen. Google loopt voorop in de strijd om de ‘totale informatie’, aldus Schmidt. Het bedrijf wil van die voorsprong profiteren door middel van een reeks nieuwe initiatieven om de klantinformatie te ‘personaliseren’. Het zijn op zichzelf omineuze termen. Alleen een halve gare kan denken dat de in ’s werelds elektronische bestanden opgeslagen informatie bij elkaar genomen ‘totaal’ zou kunnen zijn, laat staan dat zijn bedrijf ooit toegang tot al die informatie zou kunnen krijgen. En de verklaring dat die ‘totale informatie’ louter in het belang van de klant zal worden gebruikt, zoals Schmidt in Londen verzekerde, is ronduit bedrieglijk.
En
De zwaarste kritiek treft echter het palet van in elkaar grijpende, merendeels gratis diensten en softwarepakketten waarmee de firma haar doelstelling van ‘totale informatie’ nastreeft. Afgezien van de al genoemde services zijn dat Google Desktop (een programma dat de documenten, e-mails, muziekbestanden, foto’s, chatlogs en browsergeschiedenis van de gebruiker ordent); de instant-chatmachine Google Talk; Google Maps (routebeschrijving op basis van precieze adresgegevens); de elektronische agenda Google Calendar; Google Reader (een programma dat Atom- en rss-feeds voor je selecteert); Google Video (sinds kort aangevuld door de aankoop van YouTube) en het elektronische betaalsysteem Google Checkout. Dat Page en Brin hun roots niet kwijt zijn, blijkt uit de (gratis) kantoorsoftware Google Apps waarmee het bedrijf sluipenderwijs Amerikaanse campussen overneemt. En als puntje op de i van ongewenste intimiteit is daar Google Orkut, een programma dat het sociale netwerk van de gebruiker vastlegt met inbegrip van adressen en andere persoonsgegevens van zijn relaties.

Google heeft een bijna volledige ‘lock-in’ bereikt, zegt Cambridge-hoogleraar computerveiligheid Ross Anderson: ‘Dat is het punt waarop gebruikers niet meer zonder schade aan hun persoon of belangen een dienst kunnen opzeggen. Google is al zo ver voortgeschreden op die weg dat je als gebruiker niet meer effectief een Google-dienst kunt opzeggen. Probeer het maar, je zult zien dat in de voorwaarden staat dat Google dan de dienstverlening aan jou stopt, maar het recht behoudt om je persoonlijke gegevens voor onbepaalde tijd op te slaan, zonder clausule die het toekomstig gebruik inperkt en zonder de mogelijkheid voor jou als gebruiker om die data te wissen of in te trekken, zelfs als je de betreffende dienst radicaal beëindigt. Je komt toch al niet meer van Google af zodra je alleen al de zoekmachine gebruikt. Misschien weet je het niet eens, maar je zoektermen en andere gegevens worden, voorzien van een persoonlijke tag, opgeslagen en weer geactiveerd zodra je op YouTube, op Google Earth of op de website van een geregistreerde Google-adverteerder komt.’


Maar laat ik zelf eens andere vragen stellen. Als het in het onderwijs allemaal zo goedkoop mogelijk moet, waarom kiezen we dan niet voor Open Source Software? (Ook ELO Sakai heeft een schitterend digitaal portfolio) Als we wat kritischer zijn, waarom maken we van ixquick metasearch dan niet de standaard zoekpagina op onze schoolpc's? Hebben we als onderwijsinstelling hier niet een grote verantwoordelijkheid ten opzichte van onze leerlingen/deelnemers/studenten op ons te nemen?

4 opmerkingen:

Anoniem zei

Ik zal wel een rare zijn maar ik probeer e.e.a te bekijken vanuit de leerling, zij zijn allang Google, Youtube en Hyve gebruiker, en als die mogelijkheden door docenten gewoon gebruikt worden om te mailen en te delen wat is daar dan anders aan? Ik denk dat je een onderscheid moet maken tussen onderwijsinhoud die beoordeeld kan worden in bijvoorbeeld een gesloten omgeving. Volgens mij zijn veel collegae op zoek naar makkelijk, goedkoop, gebruiksvriendelijk en gangbaar in gebruik bij onze doelgroep, daarnaast willen we af van de kanniet en magniet van diensten ICT.
Wel ligt er voor ons als docenten een taak om leerlingen er van te doordringen dat Internet en alle genoemde web 2.0 toepassingen ook nadelen heeft, dat je voorzichtig moet zijn met het geven van gegegens over jezelf en meer. Dichttimmeren van internetsites en verbieden van gebruik freeware en web 2.0 is niet de oplossing. waarschijnlijk gaan leerlingen wel mopperen als je tegen ze zegt je huiswerk staat op Hyves. Ik stel mezelf steeds de vraag: wat wil je en hoe pak je het aan.

Anoniem zei

Er is niks mis mee om freeware en oss te gebruiken. Wèl als bijna _alles_ wat je elders onderbrengt in handen is van één grote speler, met dubieuze doelstellingen.

Anoniem zei

Beste professionele edubloggers en -managers
Mag hier even een stem(metje) uit Vlaanderen meezingen? Wij van het experimentele leerblogje The Sausage Machine doen het zo. Ik heb het dan over een praktijkvoorbeeld. We nodigden iemand die het kan weten uit voor een 'talkshow' in de klas: blogoloog Maarten Schenk die het o.a. ook had over het thema van privacy op het internet. Op die manier werden onze leerlingen gewaarschuwd - tenminste, degenen die het nog niet geweten zouden hebben. Uit ervaring weet ik dat de jongeren in mijn klassen doorgaans nogal erg goed op de hoogte zijn van de valkuilen en gevaren van het internet.

Mag ik even verwijzen naar de post over het bezoek van de Blogoloog en de reacties daarbij?
http://janien.wordpress.com/2007/11/27/de-blogoloog-onder-de-loep-van-onze-hoofdredactrice-lindsay-muller-fotos-sam-remery/

Ook bij een andere blogpost reageerde een van mijn (ondertussen oud-)leerlingen op het thema internetveiligheid met referenties naar de grote internetcriminaliteit. Het privacy-en crimithema interesseert de jongeren zeer. Ze zijn op dat punt ook zeer belezen.
http://janien.wordpress.com/2007/09/16/blogpost-voor-een-koningin/#comments

Ik vind dat wij leraren ons nog al te dikwijls paternalistisch opstellen. Nog al te dikwijls steekt dat 'oude' leraartje met het vermanende en waarschuwende vingertje de kop op, dat mannetje of vrouwtje dat alles schijnt te weten en zich geroepen voelt de wereld en zijn leerders binnen zijn banen te 'leiden'. Dikwijls wijzen jongeren mij op digi-evoluties en de daarmee verbonden mogelijke negatieve effecten waar ik nog geen weet van had. Ja, ik ben dan ook maar een 'gewoon' (oud-)leraartje dat een beetje probeert 'bij' te blijven ... , in verbinding en samenwerking met de jongeren in een platte structuur, elkaar vertrouwen, verantwoordelijkheid, opbouwende kritiek en waardering gevend. Waarbij ik me bewust blijf van mijn leraarschap en de grenzen waarbinnen ik moet blijven.

Als ik mijn bloggende leerlingen (ja, meestal doen ze aan 'personal blogging' (over de kat zus en de hond van)) zo bezig zie, denk ik dat ze het nog niet zo slecht doen. Respect! Met (veel) respect voor zichzelf en hun omgeving. Bloggen geeft hen een stem en in het geworstel met de taal werken ze aan hun profilering, hun identiteit, de ontplooiing van hun persoonlijkhied. Ik heb 'stille', teruggetrokken en 'inactieve' leerlingen zien evolueren tot trotse schrijvers met een ongekend potentieel. De monden van de hele klas vielen open van ver- en bewondering en empathie. Zo verrijkend kan bloggen zijn.

Ik wil Karin Winters bijtreden. Laat ons niet al te bang zijn, mijn scholieren zijn jong-volwassen mensen die al van in hun kindertijd met nieuwe media vertrouwd zijn. Ze zijn heus niet digidom. Maken we niet allemaal fouten?

Wanneer houdt het gezeur over zoveel angsten, gevaren en nadelen eindelijk eens op. Ik sta voor 100%achter Ewan McInstosh in het Economist-debate waarover Wilfred het vandaag 18 januari op zijn blog heeft. Jammer genoeg heb ik nog niet de tijd gehad (ik schrijf nu hier) om daar deel te nemen. Ik stem op McIntosh: pro leren in social networking.

Yes! Social networking brings positive change in education! De argumenten van Dr. Michael Bujega zijn zwak en dikwijls naast de kwestie. Hij gelooft er zelf niet in, zegt op voorhand dat hij zal verliezen, want ocharme, de proposition wordt gevolgd door ziende blinden. Ach. Doemdenken, daar gaat de wereld niet van vooruit.

Onderwijsinhoud tonen. Als ik net een jaartje geleden met de blog TSM begonnen ben, was dat net ook om 'de wereld' te laten zien hoe het schoolvak Nederlands er in de praktijk kon uitzien en hoe het met de taalvaardigheid en kennis (de moedertaal-, literaire, muzisch-creatieve en sociale competenties) van mijn twee klassen aso (vwo) gesteld was, in antwoord op het lopende kennis-en-vaardigheden debat in Vlaanderen. Mijn leerlingen gingen ermee akkoord dat hun werk op het internet kwam.

Zeker heb ik me hier niet pretentieus willen opstellen. Integendeel. Ik heb nog alles van u/jullie te leren.

Vriendelijke groeten
janien

Anoniem zei

Dag Janien,

Dank voor je uitgebreide reactie. Heel in het kort nu mijn "visie": ik onderscheid 2 zaken
1) Het post-/bloggedrag van leerlingen (waarbij je enige hulp aan kunt bieden als het gaat om bewustwording; Wilfred blogt nu net over een aantal interessante voorlichtingsfilmpjes);
2) Het gevaar van één grote speler in de markt (Google).
Het eerste heb je zelf in de hand, het tweede niet. Ik vind dat er iets te kiezen moet zijn en sta van nature wantrouwend tegenover de "goede bedoelingen" van een monopolist. Gezien het aantal waarschuwingen/bezwaren dat zich nu tegen Google (en ook Microsoft) richt, sta ik daarin niet alleen.